تحلیل آماری توفان های استوایی در دریای عمان و اقیانوس هند

توفان های استوایی سیستم های کم فشاری در مناطق استوایی هستند که در نیم کره شمالی در جهت خلاف عقربه ای ساعت به دور خود می چرخند و در بسیاری از مناطق مخرب ترین امواج منطقه را تشکیل می دهند. به همین دلیل در بسیاری از مناطق امواج ناشی از توفان های استوایی شرایط غالب موج طراحی سازه ها در امتداد خطوط ساحلی را تشکیل می دهند.از آنجا که سواحل جنوبی ایران در مرز دریای عمان به شکل تصادفی تحت تأثیر توفان های استوایی قرار دارند، تحلیل آماری این توفان ها اهمیت ویژه ای دارد. در تحقیقات حاضر توفان های استوایی اقیانوس هند، دریای عرب و عمان که در فاصله سال های 1945 تا 2009 میلادی به محدوده 1000 و 500 کیلومتری سواحل ایران نزدیک شده اند مورد مطالعه قرار گرفته است (مطالعه موردی توفان گونو می باشد). یکی از تحلیل های آماری استفاده از توزیع مقادیر حدی می باشد. توزیع مقادیر حدی با 2 روش انجام می شود. روش نخست غیرپارامتریک نظیر روش میانگین مرتبه ها و روش دوم روش پارامتریک یا همان سری های زمانی جزئی (pds) که به عنوان روش بالاتر از حد آستانه (pot) نیز شناخته می شود. در روش غیرپارامتریک حداکثر مقادیر در هر سال برای تجزیه و تحلیل مقادیر حدی استفاده می شود. در روش میانگین مرتبه ها که دوره بازگشت توفانی مشابه گنو یک بار در هر 66 سال و با استفاده از فرمول ویبول دوره بازگشت توفانی مشابه گنو یک بار در هر 29 سال بدست می آید. در روش سری های زمانی جزئی (pds) برای برآورد پارامترهای توزیع های احتمالاتی با استفاده از روش برآورد گشتاور از توزیع احتمالاتی پارتو، دوره بازگشت توفانی مشابه گنو یک بار در هر 54 سال و با استفاده از توزیع احتمالاتی پارتو با استفاده از برآورد de haan دوره بازگشت توفانی مشابه گنو یک بار در هر 344 سال بدست می آید. همان گونه که ملاحظه می شود روش تقریب de haan تخمین به مراتب بالاتری برای توفان هایی با سرعت زیاد ارائه می دهد. همچنین آنالیز با روش پارامتریک نیز بر روی توفان های استوایی وارد شده به 500 کیلومتری از سواحل ایران نیز انجام شد که نتایجی به این شرح حاصل شد که: در روش سری های زمانی جزئی نیز با به کارگیری روش برآورد گشتاور از توزیع احتمالاتی پارتو، دور? بازگشت 40 سال برای توفانی مشابه توفان گونو تخمین زده شد. ضمن اینکه توزیع احتمالاتی پارتو با استفاده از روش برآورد de haan نشان داد که دور? بازگشت توفانی مشابه توفان گونو هر 95 سال یک بار بدست آمد. از نرم افزار mike zero نیز آنالیز حدی به روی مقادیر سرعت توفان های استوایی انجام شد که در روش (pds) با استفاده از روش گشتاور و توزیع احتمالاتی پارتو دوره بازگشت توفانی مشابه توفان گونو یک بار در هر 54 سال بدست می آید. کلمات کلیدی: توفان استوایی، توزیع مقادیر حدی، دوره بازگشت، دریای عمان، اقیانوس هند.